Versnelde werkwijze vrouwenopvang ook landelijk een succes

De aanleiding voor de nieuwe werkwijze is het rapport ‘Vrouwen in de knel’ van de Nationale ombudsman, waarin aandacht wordt gevraagd voor de kwetsbare positie van vrouwen in de opvang. Omdat de landelijke uitrol succesvol is afgerond, bracht een delegatie van de ombudsman een bezoek aan de SVB in Nijmegen, waar de pilot is gestart. Voor een deel van deze vrouwen geldt dat de kinderbijslag (AKW) en het kindgebonden budget (KGB) nog op naam van hun partner staan. Doordat er geen contact mogelijk is met de vader, is het extra lastig om de AKW en het KGB op naam van de vrouw te zetten. Het regelen van een eigen inkomen voor deze vrouwen wordt daardoor ingewikkelder en duurt soms te lang, waardoor ook de kans op schulden in de opvang toeneemt. Sommige vrouwen en hun kinderen leven daardoor onder de armoedegrens.

Yvonne Crijns is serviceteammedewerker op de afdeling Kinderbijslag in Nijmegen. Zij en haar twee collega’s hebben al heel wat aanvraagformulieren voor het overzetten van de kinderbijslag ontvangen van verschillende vrouwenopvanglocaties in Nederland. “Echt fijn dat we deze groep sneller kunnen helpen.”

Ook Sander Wisse, onderzoeker bij Nationale ombudsman, is blij met de nieuwe werkwijze: ‘’Ik ben onder de indruk van hoe de SVB dit heeft opgepakt en dat het de vrouwen in de opvang écht helpt. We vinden het altijd waardevol als onze rapporten en aanbevelingen opvolging krijgen. Dat zien we hier nu mooi in de praktijk gebeuren.’’

Om de financiële positie van deze vrouwen te helpen verbeteren, hebben de SVB (locatie Nijmegen), de afdeling Toeslagen van de Belastingdienst en vrouwenopvang Moviera in 2019-2020 een pilot uitgevoerd met een eenvoudiger en versnelde werkwijze. De vrouwen in de opvang krijgen daarmee sneller duidelijkheid over hun recht op AKW en mogelijk KGB en de Belastingdienst-Toeslagen kan ook sneller overgaan tot uitbetaling.

De nieuwe werkwijze bestaat uit:

• een extra formulier naast het aanvraagformulier, dat door de vrouwenopvang wordt ingevuld met de verklaring dat de kinderen bij de vrouw in de opvang verblijven;
• de afspraak dat een dag na het doen van de aanvraag (online in Mijn SVB of per post) de vrouwenopvang contact opneemt met de SVB zodat de aanvraag met spoed wordt opgepakt (inclusief melding aan de Belastingdienst vanwege het KGB).

Hiermee kan de hele procedure teruggebracht worden naar 1 à 2 weken. Zodra de aanvraag binnen komt (en er geen andere factoren van invloed zijn, bijvoorbeeld werken in buitenland) dan wordt de aanvraag dezelfde dag of uiterlijk binnen 3 dagen verwerkt.

Uit de evaluatie bleek de pilot, gedraaid in de vrouwenopvang in Oosterbeek, succesvol: de vrouwen hadden eerder duidelijkheid over het recht op AKW en KGB. Bovendien werd het KGB sneller uitbetaald. De vrouwen gaven aan dat zij hierdoor sneller zekerheid kregen over hun financiën, waardoor er minder kansen op schulden waren. Ze werden minder afhankelijk van de (ex-)partner en voelden ook minder frustratie (voortkomend uit de situatie dat ze wel de kinderen hadden, maar geen kinderbijslag ontvingen voor hun zorg). Daarnaast bevorderde het de uitstroom uit de vrouwenopvang. De nieuwe werkwijze is landelijk dan ook sinds eind 2021 ingevoerd: er zijn ongeveer 30 vrouwen opvanglocaties in Nederland die hier nu van kunnen gebruikmaken. De werkwijze brengt geen extra kosten met zich mee voor de SVB (of de andere betrokken instanties) en heeft toch een grote positieve impact op veel mensen.

Sinds de opschaling van de pilot naar heel Nederland behandelen Yvonne en haar twee collega’s ongeveer 400 aanvragen per jaar vanuit de vrouwenopvang. “Voor ons is het nauwelijks werk. Het is een simpele handeling om in het systeem iets om te zetten. Maar wel één die grote en mooie gevolgen heeft voor de betrokken vrouw en haar kinderen.''