“De oorlog heeft geleerd dat plannen zinloos is”

De SVB draagt door de uitvoering van verschillende sociale regelingen bij aan bestaanszekerheid van burgers. De kinderbijslag is een voorbeeld van zo’n regeling. Ook Oekraïense vluchtelingen die in Nederland werken, kunnen een aanvraag indienen voor kinderbijslag. Hieronder leest u het verhaal van Vira en Sava, afkomstig uit Cherasky in het midden van Oekraïne. 

Op de vlucht

Wanneer Rusland in februari 2022 Oekraïne binnenvalt, slaan veel Oekraïners op de vlucht. Zo ook Vira en haar zoon Sava. Vira en Sava verlieten Oekraïne zonder een idee te hebben waar ze terecht zouden komen. Zonder te weten of ze een slaapplaats of eten zouden vinden. Vira heeft nog geprobeerd haar ouders te overtuigen om mee te gaan, maar zij vonden zichzelf te oud om huis en haard te verlaten. “Na een lange reis kwamen we terecht in een Pools vluchtelingenkamp. Daar kreeg ik van een Pools-Amerikaanse vrijwilliger het advies om naar Nederland te gaan.” Ze komen terecht in Nederland en vinden opvang in Amsterdam. Inmiddels verblijven zij in Amsterdam-Zuid, bij de Nederlandse Pim en Agaath. Omdat Vira nu werkt, krijgt ze geen leefgeld meer. Voor haar zoon ontvangt zij wel kinderbijslag. 

Leven in Nederland

Voor Vira en Sava was er opvang geregeld bij een familie in Amsterdam. Vira ging zo snel mogelijk aan de slag in de IT-sector. Intussen ging Sava naar één van de scholen die door de gemeente is aangewezen voor Oekraïense kinderen. Sava zit inmiddels op de havo, spreekt goed Nederlands, heeft vrienden gemaakt en vindt het leuk op school. Amsterdam bevalt hem: “Het leuke hier is dat je alles met de fiets kan doen.” Zijn moeder wil graag dat hij straks gaat studeren, maar zelf wil hij MMA-vechter worden. Sava is namelijk al enige tijd bezig met deze vechtsport en heeft in jeugdcategorieën een aantal prijzen gewonnen. De discussie over zijn toekomstplannen is nog volop gaande.

Vinkje vergeten

In oktober 2022 hoort Vira dat zij kinderbijslag kan aanvragen voor Sava. Zij had daar eerst geen recht op, doordat Sava – ten onrechte – niet geregistreerd stond in de Basisregistratie Personen (BRP) als haar zoon. Dit is een vaker voorkomend probleem bij de registratie van Oekraïense gezinnen; dat een kind niet aan een ouder wordt gekoppeld. Ergens bij de eerste registratie is er geen vinkje geplaatst dat duidelijk moest maken dat Sava de zoon is van Vira. Het werd snel opgelost, waardoor Vira met terugwerkende kracht de kinderbijslag uitbetaald kon krijgen. Vira is erg blij met deze ondersteuning door de Nederlandse overheid. “In Oekraïne is er geen kinderbijslag. Je krijgt de eerste drie jaar wel financiële ondersteuning tijdens het ouderschapsverlof. Dat is maar zo’n € 15,- per maand.”

Met de ramen open

Deze zomer zijn Vira en haar zoon een paar weken teruggegaan naar Cherkasy, om haar ouders te bezoeken. “Het is moeilijk om mijn vader en moeder niet regelmatig te zien. Ik mis mijn familie, vrienden en ons normale leven dat we in Cherkasy hadden”, vertelt Vira. Het was niet zonder risico om haar ouders op te zoeken. “Het luchtalarm ging regelmatig af en de Oekraïense luchtafweer schoot een Russische raket uit de lucht. Bij een mogelijke raketinslag hou je trouwens de ramen open, zo leerde ik. Zo is de kans kleiner dat door de luchtdruk de ramen springen en je gewond raakt.” Tijdens hun verblijf in Cherasky gold er ook een avondklok. “Via Telegramkanalen houden mensen elkaar op de hoogte wanneer er raketten in aantocht zijn, voor zover dat mogelijk is.”

De toekomst

De aanwezigheid van Vira en Sava laat Pim en Agaath niet onberoerd. Agaath: “Het leven in de acht maanden dat Vira en Sava hier wonen, heb ik Sava zeker een centimeter zien groeien en af en toe meen ik te horen dat hij de baard in de keel krijgt. Soms maakt hij ruzie met zijn moeder en hoor ik tussendoor een snik. Dan denk ik aan zijn opa en oma en zou ik hen zo graag gunnen hun kleinkind weer bij zich te hebben. Het doet me goed om de moed en openheid van Vira en Sava te ervaren.” 
 
Of Sava zijn grootouders binnenkort weer regelmatig zal zien, is nog maar de vraag. Het is onduidelijk hoe lang de oorlog in Oekraïne nog voortduurt. Vira moet zich toch enigszins voorbereiden op hun toekomst. “Ik vind het belangrijk dat Sava de rust krijgt om zijn middelbare school af te maken. Hem hier halverwege weghalen is niet goed.” Vira bereidt zich voor op het moment dat de speciale status van Oekraïense vluchtelingen stopt. “Ik ben bezig met allerlei cursussen op werk, niet alleen om mijn werk interessanter te maken maar ook voor mijn status als mogelijke kennismigrant.” Maar een toekomst plannen is moeilijk: “Oekraïners houden van hun land en willen daar een toekomst opbouwen. Maar de oorlog heeft ons geleerd dat het zinloos is om je leven te plannen.”